Uważność drogą do głębokiego poznania siebie

Czym jest uważność i czemu to słowo słyszymy coraz częściej? To jakaś nowa moda? A może styl życia? Uważność, czyli inaczej mindfulness to świadomość chwili obecnej. To inaczej bycie w tu i teraz, zarówno w odniesieniu do tego, co dzieje się na zewnątrz, jak i wewnątrz nas. To ustawienie naszego wewnętrznego radaru na teraźniejszość.

„Ale człowiek odsuwa się w przyszłość lub przypomina sobie, nie żyje w teraźniejszości, ale z odwróconym wstecz okiem obżałowuje przeszłość lub nie zwracając uwagi na bogactwa, które go otaczają, staje na palcach, aby przewidzieć przyszłość. Nie może jednak być szczęśliwy i mocny, póki nie zacznie żyć z naturą w teraźniejszości, ponad czasem.” – Ralph Waldo Emerson „Poleganie na sobie”

Co nam daje uważność?

Dlaczego tak gęsto dziś od uważności? Jakie bogactwa kryje? Pierwszym i podstawowym jest wyjście z trybu autopilota. Ile czynności w ciągu dnia wykonujemy na autopilocie? Jazda samochodem, poranna toaleta, jedzenie, porządki domowe… Tryb autopilota jest konieczny, by naszego mózgu „nie przegrzać” i by nie musiał wciąż na nowo analizować schematu różnych powtarzalnych czynności, które wykonujemy. Jednak całkowite oddane mu władzy sprawia, że nie doświadczamy życia. Robimy to, co robimy w sposób bezmyślny.

O czym myślisz podczas jedzenia? O tym, co będziesz dziś robił albo o tym, co robiłeś wczoraj? Czy może o tym, co masz na talerzu, jaką potrawa ma temperaturę, jaką konsystencję? Gdy nie myślimy dokładnie o tym, co robimy w danej chwili i nie zatapiamy się w niej całkowicie ta chwila nam ucieka. Nie doświadczamy jej. W pewnym sensie ją tracimy, bo nie ma nas w niej. Myślami jesteśmy gdzie indziej.

Uważność pomaga nam ćwiczyć koncentrację i kontrolować naszą uwagę. Gdy staniemy się panami naszych myśli to my świadomie będziemy skupiać uwagę na tym, na czym chcemy ją skupiać. W innym wypadku nasze myśli będą wodzić nas za nos, bez naszej kontroli. Za tym idzie zaś fakt, że staniemy się bardziej świadomi tego, co się dzieje i tego, o czym myślimy. A świadomość to podstawowy czynnik wpływający na większą wolność naszych wyborów. To dzięki świadomości mamy szansę wybrać to, co jest najbliższe naszej wewnętrznej intencji.

Sposoby na ćwiczenie uważności

W wielu źródłach można znaleźć sposoby na ćwiczenie uważności w życiu codziennym. W dobie ciągłej gonitwy za przyszłością i rozpamiętywania przeszłości ciężko nam się odnaleźć w tym, co jest teraz. Czy gdyby ktoś zatrzymał Cię w dowolnym momencie dnia i zapytał „Co teraz czujesz?” znałbyś odpowiedź? Czy wiedziałbyś, jak bardzo napięte są Twoje mięśnie, czego teraz potrzebuje Twoje ciało, jakie dźwięki i zapachy do Ciebie docierają w tym właśnie momencie? Nie jest to łatwe pytanie. Ale naprawdę warto ćwiczyć się w udzielaniu na nie odpowiedzi.

Spośród naprawdę wielu technik i sposobów na praktykę uważności szczególnie polecane są joga i medytacja. Codzienne ćwiczenia oraz medytacja uwrażliwiają nas na to, co dzieje się z naszym ciałem i oddechem w momencie praktyki. Medytacji poświęcone zostało naprawdę mnóstwo opracowań oraz tutoriali. Jest ona tzw. praktyką formalną – wymaga odpowiedniej pozycji oraz zasad.

Coraz częściej jednak zwraca się uwagę na wagę nieformalnych sposobów ćwiczenia uważności, jak np. uważne chodzenie, spacer, jazda na rowerze. Przecież uważność możemy ćwiczyć w każdym momencie. Uważny spacer to spacer podczas którego czujesz, widzisz, doświadczasz tego, co jest. Zwracasz świadomie uwagę na to, co Cię otacza, jakie bodźce docierają do Twoich zmysłów. Zatapiasz się w tym procesie i pozwalasz sobie w nim być całym sobą. Gdy jednak brak Ci czasu w ciągu dnia na to, by usiąść np. do medytacji, polecamy krótki film o tym, jak robić mikroprzerwy: Uważność w biegu.

Reaktywność czy kreatywność?

To pytanie można zadać w taki sposób: Gasisz pożary czy tworzysz? Co robisz na co dzień? Co robisz w pracy, a co w życiu? Jaki jest Twój model zachowania? Reagujesz czy jesteś artystą? Reaktywność to reagowanie na to, co się dzieje. To stan podwyższonej gotowości i odpowiedzi na bodźce z zewnątrz. Kreatywność to tworzenie. Tworzenie okazji, swojej rzeczywistości, pisanie swojego scenariusza.

Jak to się ma do uważności? Uważność uczy nas bycia bardziej świadomymi ludźmi. A świadomość to zawsze ważny krok w kierunku poznania nas samych i samodzielnego decydowania o naszym życiu i naszych wyborach. A skoro tak, to wraz z głębszym poznawaniem siebie będziemy czuli mniejszą potrzebę, by tylko reagować, a większą, by tworzyć. Tworzenie bowiem daje nam szansę oddania hołdu temu, co w naszym sercu. To danie światu czegoś od siebie. To akt pozwolenia sobie na prawdziwego siebie. W temacie odkrywania drogi do siebie polecamy wiersz: Droga do siebie

Moc oddechu

Na koniec wróćmy na chwilę jeszcze do oddechu. Wiemy już, że medytacja pomaga nam ćwiczyć uważność. Oddech możemy jednak wykorzystać jako technikę relaksacyjną i sięgać po nią w każdym momencie. Przykładowo gdy odczujemy w naszym ciele stres i napięcie, możemy zrobić wdech (np. 4 sekundy) i wydech, który trwa 2 razy dłużej (np. 8 sekund). Technika ta wykorzystuje fakt naturalnego zmniejszenia częstości bicia serca podczas wydechu.  Ma na celu uspokojenie układu nerwowego, relaks, regenerację i wyciszenie.

Dlaczego to ważne? To metoda, którą zawsze mamy przy sobie i nie potrzebujemy do niej nic innego. To najprostsza, szybka samopomoc, bez żadnych dodatkowych narzędzi. Jest to szczególnie przydatne w momencie, gdy potrzebujemy szybko ukoić nerwy i zredukować poziom stresu. Aby pamiętać o tej metodzie i mieć ją często przed oczami polecamy plakat: Plakat 4 sekundy wdech, 8 sekund wydech.